Tohumculuğun geleceği EÜ’de konuşuldu

EÜ Ziraat Fakültesi Feyzi Lider Konferans Salonunda düzenlenen aktifliğe Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürü Şakir Berktaş, EÜ Tohum Teknolojisi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. İsmail Can Paylan, EÜ Tohum Teknolojisi Uygulama ve Araştırma Merkezi (TOTEM) Müdür Yardımcısı ve Bergama Meslek Yüksekokulu Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Nedim Çetinkaya, Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) Genel Sekreteri Doç. Dr. Hamit Ayanoğlu, akademisyenler,  uzmanlar ve öğrenciler katıldı.

“Çeşit tescil konusunda Türkiye’deki tek yetkili kuruluşuz”

Konferansın açılış konuşmasını gerçekleştiren Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürü Şakir Berktaş, merkezin tarihçesi ve çalışmaları hakkında iştirakçileri bilgilendirdi. Berktaş, “Biz Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğü (TTSM) olarak 1959 yılından bu yana çiftçimize en yanlışsız çeşidin ve en kaliteli tohumun ulaşması için çalışıyoruz. Bitki çeşitlerini kayıt altına alıyor, ıslahçı haklarını koruyor, tohumların denetim ve sertifikasyon süreçlerini yürütüyoruz. Maksadımız, ziraî üretimi geliştirmek için gerçek ve kaliteli çeşitlerin ve tohumlukların tarım kesimine girişini sağlamaktır. TTSM arşiv ve denetim, çeşit tescil ve sertifikasyon olmak üzere üç ana başlıkta çalışmalarını sürdürmektedir. Çeşit tescili konusunda Türkiye’de tek yetkili kuruluş, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğüdür. Vazife alanımız tüm Türkiye’yi kapsamaktadır. Tohumculuk kesiminin yahut bitkisel üretimin patent enstitüsü niteliğinde çalışmalarımızı yürütmekteyiz. Tohumculuk bölümünün en kıymetli bilgi kaynaklarından bir tanesi de arşiv ünitesidir. Arşiv ünitemiz ile tescil edilen ve ulusal çeşit listesine kaydedilen tüm çeşitlerin standart tohumlarını saklayarak ilerleyen süreçlerde yaşanacak problemlere karşılık koruma ediyoruz. Denetim ve sertifikasyon ünitemiz bünyesinde ise ulusal çeşit listesinde kayıtlı olarak üretilen tohumların sertifikasyonu ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Bununla birlikte milletlerarası akreditasyona sahip olduğumuz için Türkiye’de memleketler arası evrak verme yeterliliğine sahip olan tek kurumuz” dedi.

“Tohumculukta bilimin, bilginin ve ıslahın kıymeti büyük”

Çeşit tescil müracaatlarının her geçen yıl süratle arttığını söz eden TTSM Merkez Müdürü Berktaş, “ 2023 yılında tarla bitkileri çeşitlerinde 480, zerzevat çeşitlerinde 340, meyve ve asma cinslerinde 47 olmak üzere toplam 867 yeni çeşit tescil edilirken 2024 yılı datalarında görüyoruz ki yılın birinci yarısında tescil sayımız 628’e ulaştı. Türkiye’de tohumculuk tarihinin gelişmesine baktığınız vakit bu gelişim TTSM’nin gelişmesi ile temaslıdır. Bu yüzden gayemiz, durmadan gelişmek ve bu gelişmeleri sürdürülebilir kılmaktır. Tohum ne vakit toprağa gömülürse gömülsün çoğalarak rahmetiyle çıkıyor. Kaliteli tohum kullanırsak besin arzının sürekliliğini de sağlarız. Biz de diyoruz ki bilim tohumunu akla, sevgi tohumunu gönüle, bitki tohumunu toprağa gömdüğünüz vakit, teğe bin,  bine milyon veriyor. Tohumculukta bilimin, bilginin ve ıslahın kıymeti çok büyüktür. Tohum, Allah’ın bir mucizesi, ıslah da bir mühendislik mükemmelidir. Bu mühendislik mükemmeline hizmet eden kesimde yer almak ve o dalın paydaşlarına hitap etmek çok hoş. Ben, tüm ıslahçılara hem birey olarak, hem de toplumumuz ismine teşekkür ediyorum” diye konuştu.

“EÜ TOTEM, Avrupa’daki sayılı merkezlerden biri konumunda”

EÜ TOTEM’in çalışmaları hakkında bilgi veren TOTEM Müdür Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Nedim Çetinkaya ise, “EGE-TOTEM milletlerarası akreditasyona sahip; tohum hastalık tahlilleri, çimlendirme testleri, moleküler seviyede hastalık dayanıklılık testleri ve genetik safiyet testleri üzere tahlilleri yapabilen Avrupa’daki sayılı merkezlerden biri pozisyonundadır. Merkez olarak tohum dezenfeksiyonu, tohum gen deposu oluşturulması, cet ve mahallî tohumların ve genetik mirasın korunması üzere çeşitli çalışmalar yürütmekteyiz. Çeşitli alanlarda Avrupa Birliği, TÜBİTAK ve Bakanlık projeleri çalışmaları yürütüyoruz.  EGE-TOTEM  olarak 2022-2024 yıllarında Türkiye Uzay Çalışmaları kapsamında NASA ve TÜBİTAK ile iş birliği içinde ‘Farklı Ortam ve Şartlarda Tohumların Ömür Özellikleri’ ve Milletlerarası ICARDA tertibi ile ‘Kurak Bölgelerde ve İklim Değişikliğinde Tarımın Sürdürülebilirliği’ alanında  çeşitli proje ve iş birlikleri geliştireceğiz” dedi.

“Hayat tohumla başlar”

Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) Genel Sekreteri Doç. Dr. Hamit Ayanoğlu, “Bütün ülkeler er yada geç tohumculuk dalına ehemmiyet veriyor, vermek zorunda. Gelişmiş ülkelerin güçlü tohumculuk bölümüne de sahip olduklarını unutmamak gerekir. İnsanımızın besin sıhhati için ‘Hayat tohumla başlar’. Güçlü bir bitkisel üretim için, güçlü tohumculuk kesimine sahip olmak zorundasınız. TSÜAB olarak biz de bu gayeyle dala elimizden gelen takviyesi vermeye çalışıyoruz. Tohumculuk Kanunu çerçevesinde yürütülen faaliyetlerde 1980’li yıllarda yaşanan liberalizisyonla birlikte tohumun ithaline müsaade verilmesi, özel şirketlerin kurulmaya başlamasıyla birlikte özel bölüm bu alanda uzaklık almaya başlamıştır. Kıymetli nokta ise 2006 yılında 5553 sayılı Tohumculuk Kanunuyla birlikte Türkiye Tohumcular Birliği ve alt ünitelerin kurulmasıdır. Bilhassa 2006 yılındaki düzenlemelerin yere oturtulmasıyla birlikte özel şirketlerimiz de gelişmeye ve artmaya başlamış, üyelerimiz yatırım yapmaya başlamışlardır. Tohumculuk özel alan isteyen bir faaliyettir. Amacımız küresel bilgiyi yerelde etkinleştirerek; bilgili ve uzman çiftçiler ile ziraî üretimde randıman ve kalite artışı sağlamak, ıslahın temeli olan genetik gereci memleketler arası kaynaklardan temin etmek, bölüm olarak zenginleştirilmiş eser portföyü ile ülkemiz insanlarının besin muhtaçlığını karşılayacak üretim gerçekleştirmek ve dünya tohumculuk kesiminde başkan ülkeler ortasında yer almaktır. Önceliğimiz, muhtaçlığımızı kendi genetik kaynaklarımızdan ıslah edilen tohumlarla sağlamak, eser ve deneyimimizi milletlerarası pazara yayıp yurt dışında da yatırımlar yaparak dünya ölçeğinde yer almaktır. Biz, tohumculukta ihracatçı bir ülkeyiz. Alan dışında ticari kar gayeli yapılan yanlış değerlendirmeler bölüme ziyan vermektedir” dedi.

Konuşmaların akabinde iştirakçilerin soruları cevaplayan TTSM Merkez Müdürü Şakir Berktaş ve TSÜAB Genel Sekreteri Doç. Dr. Hamit Ayanoğlu’na katkılarından ötürü Dr. Öğr. Üyesi Nedim Çetinkaya tarafından teşekkür armağanları takdim edildi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı